Истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон: заминаи инкишофи шуури миллӣ

9 сентябри соли 1991 Тоҷикистон соҳибистиқлол шуд ва имрӯз, дар остонаи ҷашни 34-солагии Истиқлолият, мо на танҳо як санаи тақвимӣ, балки равандеро ҷашн мегирем, ки маърифати таърихӣ, ҳувияти фарҳангӣ ва иродаи шаҳрвандии тоҷиконро аз нав созмон дод. Истиқлолият барои ҷомеаи мо ба «майдони озмоиши давлатдорӣ» табдил ёфт, ки дар он арзишҳои миллӣ, забон, рамзҳои давлатӣ ва ному насаби тоҷикистонии мо устувор ва пурмазмун гардиданд.
Ба даст овардани истиқлолият, пояҳои сиёсиву ҳуқуқии ҳувияти муосири тоҷиконро қавӣ кард. Сохтори давлатдории ҳуқуқбунёд ва дунявӣ, волоияти қонун, парчам, нишон ва суруди миллӣ ба рамзҳо ва меъёрҳое мубаддал шуданд, ки худшиносии шаҳрвандиро меомӯзанд ва масъулиятро нисбат ба Ватан ташаккул медиҳанд. Маҳз дар ҳамин замина мафҳуми «шаҳрванди фаъол» шакл гирифт: шахсе, ки ҳуқуқҳои конститутсионии худро мешиносад, ба иҷрои уҳдадориҳо омода аст ва қонунро меъёри рафтори ҳаррӯза медонад.
Қобил ба зикр мебошад, ки истиқлолият ба эҳё ва густариши пояҳои забони тоҷикӣ ва фарҳанги миллӣ неруи тоза бахшид. Барномаҳои таълимӣ, пажӯҳишҳои илмӣ ва нашрияҳои тоҷикӣ имкон доданд, ки мероси классикон ва ҷараёнҳои муосири адабу санъат бо якдигар пайваст шаванд. Театр, мусиқӣ, кино ва меъмории шаҳрӣ рамзҳои тозаи нигоҳи миллӣ офариданд ва забон ҳамчун унсури асосии худшиносии ҷамъиятӣ бештар ҳифз ва истифодашаванда гардид. Ин раванд на танҳо эҳсоси ифтихор, балки меъёрҳои интихоби фарҳангиро дар шуури наслҳои нав тақвият дод.
Таҷрибаи ваҳдати ҷомеа ва сулҳсозӣ яке аз сутунҳои шуури миллӣ шуд. Дар солҳои нахустини истиқлолият кишвар аз озмоишҳои сахт гузашт ва ҳоло барои ҷомеа ҳикмати ҳамзистӣ, таҳаммулпазирӣ ва муколама ба арзиши умумимиллӣ табдил ёфтааст. Ҷашнҳои давлатӣ, аз ҷумла Рӯзи Истиқлолият, дар ҷадвали маънавии миллат нақши «дарси васоят»-ро мебозад ва мо наслҳои ҷавонро хотиррасон мекунад, ки дастовардҳои сиёсиву иқтисодӣ танҳо дар фазои оромӣ ва якдигарфаҳмӣ устувор мемонанд.
Шароит фароҳам овардан барои иштироки ҷавонон дар илм, ихтироъкорӣ ва соҳибкорӣ, шуури миллиро аз доираи шиор берун оварда, дар давоми 34 соли истиқлолият, ин мафҳумҳо ба масъулияти инфиродӣ ва амалияи ҳаррӯза табдил дода шуд. Дар ин замина, ҷиҳати пойдории истиқлолияти давлатӣ ва инкишоф додани раванди мусбии ташаккул додани шуури миллӣ, нақши муассисаҳои таълимӣ, расонаҳои миллӣ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ ҳаётан муҳим арзёбӣ карда мешаванд.
Истиқлолият симои байналмилалии Тоҷикистонро муаррифӣ намуд. Иштирок дар ташаббусҳои минтақавӣ ва ҷаҳонӣ, бахусус мавзӯъҳои об, экология, амният, фарҳанг ва зеҳни сунъӣ, ба ҷомеаи дохилӣ низ паём дод, ки тоҷикон метавонанд бо нигоҳдории манфиатҳои миллӣ, ҳамзамон бо эҳтиром ба қонунҳои байнимилалӣ ва анъанаҳои муколама, узви фаъол ва боэътибори ҷомеаи ҷаҳонӣ бошанд.
Хулоса, ҷашни 34-солагии Истиқлолият на танҳо таҷлили гузашта, балки барномаи амал барои оянда аст. Истиқлолият ба мо дарси худшиносӣ дод, то ки забони худро пос дорем, волоияти қонунро устувор кунем, аз мероси фарҳангӣ неру бигирем ва дари муколамаро ба рӯйи ҷаҳон боз нигоҳ дорем. Агар ин арзишҳоро дар мактаб ва оила, дар расона ва ҷойи кор, дар шаҳр ва деҳа пайваста таҷассум бахшем, шуури миллии тоҷикон боз ҳам пурмаҳсултар инкишоф меёбад ва Тоҷикистон ҳамчун давлати озод, ҳуқуқбунёд ва босубот роҳ ба сӯи пешрафти устуворро идома медиҳад.
Сардори кафедраи фанҳои ҳуқуқи гражданӣ
н.и.ҳ, майори милитсия Воҳидзода А.И.