Паём - ифодагари тарбияи ватандӯстии ҷавонон

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии мамлакат оид ба тарбияи ватандӯстии шаҳрвандон чунин таъкид намуданд: «Мо бояд ватандӯсту ватанпараст бошем ва ҳаргиз фаромӯш насозем, ки эҳсоси гарми ватандӯстӣ ва ҳисси баланди миллӣ омили асоситарин ва роҳи муҳимтарини рушди давлат ва ҷомеа мебошад. Яъне ҳар яки мо бояд минбаъд низ мафҳумҳои «ватандӯстӣ» ва «рушд»-ро шиори кору фаъолияти ҳаррӯзаи худ қарор диҳем». Мазмун ва муҳтавои ин Паём ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тарбияи ватандӯстии шаҳрвандон» пурра ҷавобгӯ буда, барои пешбурди тамоми фаъолияти мухталифи ҷамеа мусоидат хоҳад кард.
Дар ҳама давру замон ва дар байни халқҳои гуногун ғояи тарбияи ватандӯстӣ аз юнонӣ буда, маънои муҳаббат ба Ватанро дорад. Файласуфони қадим дар низоми вазифаҳои ахлоқии аъзои ҷомеа нақши асосиро ба ватандӯстӣ гузоштаанд, дар ҳоле, ки дараҷаи ахлоқии қарз дар назди Ватан барои онҳо на танҳо мудофиаи ҳарбии он, балки иштироки фаъолона дар идоракунии давлатро ифода мекард.
Ватандӯстиро метавон ҳамчун як сиёсати ахлоқ маънидод кард ва мазмуни асосии он: муҳаббат ва садоқат ба Ватан, ифтихор аз гузашта ва имрӯзи он, майли ҳифзи манфиатҳои Ватан мебошад.
Ҳатто аз давраҳои қадим, дар мубориза ба муқобили аз байн бурдани ҳаракатҳои сершумори хориҷӣ идеяҳои ватандӯстӣ ташаккул ёфта буданд. Ватани мо низ барои ҳифзи манфиатҳои миллии худ тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ бар зидди чунин ғояҳои номатлуб мубориза мебаранд. Ҳамин тариқ, дар шароити кунунӣ ватандӯстӣ ба мафкураи табии миллӣ табдил ёфтааст.
Халқи тоҷик аз замонҳои қадим ҳифзи Ватанро вазифаи олии инсон медонистанд. Шуури ҷамъиятӣ ва ҳисси ватандӯстӣ иҷрои вазифаи муҳофизати Ватанро барои мо боз ҳам мустаҳкам пайвастааст.
Дар воқеъ, барои ҳар фард ватандӯстӣ мафҳум ва дарки хоси худро дорад. Агар шумо аз ҷавонон пурсед: «Ватандӯстӣ чист?», пас сифатҳои тамоман дигар, баъзан ҳатто аз ҷиҳати маъно муқобил номбар мешавад. Азбаски дар мо одат шудааст, ки ватандӯстиро дӯст доштан ба Ватан, мардум, фарҳанг, забони он меҳисобем, омода будан ба хидмат ба Ватан, таҳким, инкишоф ва ҳифзи он. Аз нигоҳи дарки ҷавонон, мафҳуми ватандӯст кист? Ин шахсест, ки Ватан, халқ, фарҳанг, забонихудро дӯст медорад ва омода аст, ки кишварашро дифоъ кунад.
Бояд қайд намуд, ки оила ин ячейкаи давлат аст, кӯдак сараввал дар оила, баъд дар муассисаҳои то мактабии давлатӣ ё ғайридавлатӣ тарбия гирифта, ба камол мерасад. Волидон ба фарзанди калонсолон аз таърихи оилае, ки дар он таваллуд шудааст, нақл мекунанд, зеро ватандӯстӣ, аз ҷумла эҳтиром ба хотираи ниёгон аст, зеро таърихи тамоми миллат аз қиссаҳои хусусӣ иборат аст. Кӯдак бояд донад, ки аҷдодони ӯ чӣ гуна зиндагӣ мекарданд, чӣ кор мекарданд, пас аз худ дар таърихи кишвари худ чӣ нишоне гузоштаанд. Волдидон низ бояд ба кӯдак фаҳмонанд, ки чиро ҳама идҳои муайяни марбут ба таърихи кишварро таҷлил мекунанд, аз қабили Рӯзи Ваҳдати миллӣ, Истиқлолӣ давлатӣ.
Дар баробари ин, сабабҳои рӯйдодҳои муайяне, ки бо кишвар ба вуқуъ пайвастанд, барои ин шаҳрванди ҷавон низ бояд ниҳоят равшан бошад. Илова бар ин, оила ба кӯдак тарзи зиндагӣ дар ҷомеаро меомӯзанд, муоширатро бо одамони дигар меомӯзонанд ва фарқияти миллатҳои ҳамсояи як кишварро мефаҳмонад. Волидайн боварӣ ҳосил мекунанд, ки кӯдак ҳамаи ин маълумотро меомӯзад ва ба ӯ дар сохторӣ ақдии ӯ кӯмак мекунад..
Аз замони мактабхони ба мо пайваста мегуфтанд, ки мо бояд ватандӯст бошем. Ватани худро дӯст дорем. Чунин ба назар мерасад, ки ҳамаи мо бояд ватандӯсти ҳақиқӣ шавем, зеро тарбияи ватандӯстии мо тақрибан аз кӯдакистон оғоз мешавад. Дар боғчаи бачагон барои гурӯҳҳои миёна ва калон дар бораи Ватан шеъру достонҳо мехонанд, бо либосҳои махсуси миллӣ суруду рақсҳои халқиро меомӯзанд. Бачагон дар мактабҳо дар мавзуи ватандӯстӣ иншо менависанд, асарҳои адабӣ мехонанд, дар ин мавзӯъ дар чорабиниҳои гуногун иштирок мекунанд, забони мо ва таърихи кишвари моро мемӯзанд.
Ҷойи шак нест, ки ватандӯстӣ дар ҷомеаи муосир ҳамеша бо сиёсат алоқаманд аст, аммо муҳаббат ба Ватан бо шири модар ҷаббида мешавад. Агар мо якчанд нафарро дар бораи ватандӯстӣ суол намоем, албатта онҳо фикру мулоҳизаҳои худро гуна мебароранд: баъзеи онҳо ба саволи он ки оё ватандӯст будан мумкин аст, ҷавоб дода, камбудиҳои Ватанро танқид мекунанд. Албатта, баъзеҳо ҷавоби мусбат медиҳанд ва ин фаҳмост: Ватандӯстӣ ҳақиқӣ кӯр шуда наметавонанд ва танҳо танқид бояд созанда бошад. Бузургон фарқи ин ду мафҳумро ҳамин тавр тавсиф мекунанд: «Муҳаббат ба Ватан ҳисси табиист, ки дар бофтаи рӯҳи инсон дӯхта шудааст, мисли меҳри модар».
Муллобоев М.Р., дотсенти кафедраи ҳуқуқи
ҷиноятӣ ва мурофиавии факултети №4
Академияи ВКД Ҷумҳурии Тоҷикистон,
полковники милитсия,

Комилзода З.К., дотсенти кафедраи ҳуқуқи
ҷиноятӣ ва мурофиавии факултети №4
Академияи ВКД Ҷумҳурии Тоҷикистон,
подполковники милитсия